Rozporządzenie w sprawie baterii

Od zasilania urządzeń mobilnych po wsparcie dla rozwijającej się infrastruktury elektrycznych pojazdów, baterie stały się nieodłącznym elementem naszej technologicznej rzeczywistości. Wraz z ich wszechstronnym zastosowaniem pojawiają się jednak również wyzwania związane z ich produkcją, użytkowaniem i utylizacją. Dążąc do zapewnienia zrównoważonego rozwoju, bezpieczeństwa użytkowników oraz efektywnego gospodarowania zasobami, Unia Europejska podejmuje kroki mające na celu uregulowanie rynku baterii poprzez nowe rozporządzenie w sprawie baterii. W poniższym artykule omawiamy między innymi obowiązki, które rozporządzenie 2023/1542 nakłada na producenta oraz importera, między innymi znak CE dla baterii.

Rozporządzenie w sprawie baterii 2023/1542

Rozporządzenie w sprawie baterii to akt prawny przyjęty przez instytucje UE, który reguluje różne aspekty dotyczące produkcji, wprowadzania do obrotu, użytkowania i utylizacji baterii na terenie Unii Europejskiej. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1542 z dnia 12 lipca 2023 r. w sprawie baterii i zużytych baterii ma na celu wspieranie sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego, równocześnie redukując negatywny wpływ baterii na środowisko oraz chroniąc zdrowie publiczne poprzez ograniczenie szkodliwych skutków związanych z produkcją, użytkowaniem i utylizacją zużytych baterii.

Stosowanie rozporządzenia podzielono na kilka etapów oraz dat, od których poszczególny etap miałby obowiązywać:

• Etap I (od 18.02.2024 r.) – obejmuje wymagania wszystkich artykułów, dla których nie przewidziano odroczonego terminu stosowania
• Etap II (od 18.08.2024 r.) – obejmuje m.in. zastosowanie ściśle określonych procedur oceny zgodności z Decyzją PEiR 768/2008 oraz odpowiednie oznakowanie wyrobów oraz dokumentację techniczną
• Etap III (od 18.08.2025 r.) – obejmuje m.in. wyznaczenie organu nadzorującego, rejestrację producentów, gromadzenie danych i udostępnianie informacji
• Etap IV (od 18.02.2027 r.) – wymaga wprowadzania na rynek tylko produktów z wbudowanymi bateriami, a baterie o dużej pojemności lub do pojazdów elektrycznych muszą mieć „paszport” dostępny przez kod QR.

Zakres rozporządzenia w sprawie baterii

Rozporządzenie 2023/1542 określa reguły dotyczące baterii, które są wprowadzane na rynek Unii Europejskiej. Ma na celu zapewnienie zrównoważonego rozwoju, bezpieczeństwa oraz odpowiedniego oznakowania, co umożliwia bezpieczne korzystanie z baterii. Dodatkowo, nakłada odpowiedzialność producentów baterii w zakresie ich zbierania, przetwarzania oraz informowania o nich.

Rozporządzenie dotyczy wszystkich rodzajów baterii, niezależnie od ich kształtu, objętości, masy, projektu, składu materiałowego, składu chemicznego, użycia lub przeznaczenia, włączając w to baterie:

• przenośne,
• rozruchowe,
• oświetleniowe,
• zapłonowe (SLI),
• do lekkich środków transportu (baterie LMT dla pojazdów typu elektryczne rowery, motorower, hulajnogi),
• do pojazdów elektrycznych i baterie przemysłowe.

Rozporządzenie dotyczy również baterii, które są wbudowane lub dodane do innych produktów, bądź takich, które w tym celu zostały zaprojektowane. jeżeli bateria pasuje do więcej niż jednej kategorii, obowiązują najbardziej rygorystyczne wymogi. Ogniwa baterii sprzedawane osobno traktowane są jako baterie, a wymogi stosuje się do najbardziej odpowiedniej kategorii.

Baterie wyłączone z zakresu rozporządzenia 2023/1542

Rozporządzenie nie ma zastosowania do baterii wbudowanych do lub specjalnie zaprojektowanych w celu wbudowania do:

• sprzętu związanego z ochroną podstawowych interesów bezpieczeństwa państw członkowskich, broni, amunicji i materiału wojennego, z wyjątkiem produktów, które nie są przeznaczone specjalnie do celów wojskowych;

• sprzętu zaprojektowanego do wysłania w przestrzeń kosmiczną.

W dodatku poszczególne rozdziały rozporządzenia (III i VIII) nie mają zastosowania do sprzętu specjalnie zaprojektowanego do celów bezpieczeństwa obiektów jądrowych.

Obowiązki producentów baterii w UE

Według rozporządzenia „producent” oznacza: „każdego wytwórcę, importera lub dystrybutora lub inną osobę fizyczną lub prawną, która niezależnie od stosowanej techniki sprzedaży, w tym dzięki umów zawieranych na odległość”, albo:

• ma siedzibę w jednym z państw członkowskich i wytwarza baterie pod własną nazwą lub znakiem handlowym, albo dostarcza je po raz pierwszy na terytorium tego państwa pod własną nazwą.
• ma siedzibę w jednym z państw członkowskich i odsprzedaje baterie wyprodukowane przez innych, nie umieszczając na nich marki tych innych producentów.
• ma siedzibę w jednym z państw członkowskich i dostarcza po raz pierwszy na tym terytorium baterie pochodzące z innego państwa członkowskiego lub państwa trzeciego.
• sprzedaje baterie użytkownikom końcowym za pośrednictwem umów zawieranych na odległość, bez względu na to, czy są to gospodarstwa domowe i ma siedzibę w innym państwie członkowskim lub państwie trzecim.

Każdy producent zobowiązany jest stosować się do poniższych zasad:

1. Producent musi zapewnić, iż bateria spełnia wszelkie wymogi dotyczące projektowania, produkcji, etykietowania i instrukcji bezpieczeństwa.
2. Przed wprowadzeniem baterii do obrotu, producent musi przeprowadzić ocenę zgodności i przygotować dokumentację techniczną.
3. Jeśli bateria spełnia wymagania, producent musi wystawić deklarację zgodności UE i umieścić oznakowanie CE.
4. Producent musi przechowywać dokumentację techniczną i deklarację zgodności przez 10 lat od momentu wprowadzenia baterii na rynek.
5. Producent musi zapewnić, iż baterie w produkcji seryjnej pozostają zgodne z przepisami, uwzględniając ewentualne zmiany w produkcji lub normach.
6. Baterie muszą być oznakowane w sposób umożliwiający ich identyfikację, a producent musi umieścić swoje dane kontaktowe.
7. Producent musi udostępnić dane dotyczące parametrów baterii zgodnie z wymaganiami.
8. Jeśli bateria nie spełnia wymogów, producent musi podjąć działania naprawcze i poinformować organ nadzoru rynku o wszelkich niezgodnościach i działaniach naprawczych.
9. Producent musi udzielić organowi nadzoru rynku niezbędnych informacji i dokumentacji w celu wykazania zgodności baterii z wymogami.
10. Podmioty, które przygotowują, wykorzystują lub regenerują baterie do ponownego użycia, również są uważane za producentów i muszą spełnić te same obowiązki.

Obowiązki importerów baterii w UE

Według rozporządzenia „importer” oznacza: „dowolną osobę fizyczną lub prawną mającą siedzibę w Unii, która wprowadza do obrotu baterię pochodzącą z państwa trzeciego.” Każdego importera obowiązują poniższe zasady:

1. Importerzy mogą wprowadzać do obrotu tylko baterie spełniające określone wymogi dotyczące projektowania, produkcji i oznakowania.
2. Przed wprowadzeniem baterii do obrotu, importerzy muszą upewnić się, że:

• wytwórca dostarczył deklarację zgodności UE i dokumentację techniczną,
• bateria posiada oznakowanie CE i jest odpowiednio etykietowana,
• do baterii dołączono wymagane dokumenty i instrukcje bezpieczeństwa,
• wytwórca spełnił określone wymogi.

3. Importerzy muszą umieścić na baterii swoje dane kontaktowe i zapewnić, iż są one jasne, zrozumiałe i czytelne dla użytkowników końcowych.
4. Importerzy odpowiadają za warunki przechowywania i transportu baterii, aby nie wpłynęły negatywnie na ich zgodność z wymogami.
5. Importerzy są odpowiedzialni za testowanie baterii, badanie skarg i prowadzenie ewidencji, szczególnie w przypadku stwierdzenia niezgodności.
6. W przypadku stwierdzenia niezgodności, importerzy muszą podjąć natychmiastowe działania naprawcze i poinformować organy nadzoru rynku.
7. Importerzy muszą przechowywać kopię deklaracji zgodności UE oraz udostępnić dokumentację techniczną organom krajowym przez okres 10 lat.
8. Na żądanie organów krajowych, importerzy muszą dostarczyć niezbędne informacje i dokumentację w celu udowodnienia zgodności baterii z wymaganiami.

Oznakowanie CE dla baterii

Rozporządzenie dokładnie wyjaśnia przepisy dotyczące oznakowania CE na bateriach:

1. Oznakowanie CE na bateriach musi być jasne, łatwe do zauważenia oraz trwałe. jeżeli nie da się go umieścić bezpiecznie na baterii, można je umieścić na opakowaniu lub w dokumentach dołączonych do baterii.
2. Oznakowanie CE musi widnieć na baterii jeszcze zanim zostanie wprowadzona do obrotu lub przed jej użyciem.
3. Jeśli jest to wymagane, oznakowanie CE musi zawierać numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej. Numer ten dodaje sama jednostka notyfikowana, producent lub ich upoważniony przedstawiciel.
4. Poza oznakowaniem CE i numerem identyfikacyjnym, można dodać piktogram lub inne oznaczenie, które informuje o specjalnych zagrożeniach związanych z użytkowaniem, przechowywaniem bądź transportem baterii.
5. Państwa członkowskie mają obowiązek zapewnić, iż system oznakowania CE jest stosowany adekwatnie, jednocześnie podejmując odpowiednie działania w przypadku nieprawidłowego oznakowania lub całkowitego jego braku.

Jak można gospodarować zużytymi bateriami?

Rozporządzenie opisuje także wymogi dotyczące zbierania zużytych baterii: przenośnych, LMT, SLI, przemysłowych oraz do pojazdów elektrycznych. Mają one na celu zapewnienie odpowiedniego zbierania oraz przetwarzania zużytych baterii, aby chronić zarówno środowisko, jak i ludzkie zdrowie.

Producenci lub organizacje odpowiedzialności producenta muszą zapewnić selektywną zbiórkę wszystkich zużytych baterii. System zbierania powinien obejmować całe terytorium państwa członkowskiego, a użytkownicy końcowi mogą bezpłatnie pozbyć się zużytych baterii w wyznaczonych punktach zbierania. Obowiązek odbioru zużytych baterii od użytkowników końcowych należy natomiast do dystrybutorów, którzy następnie przekazują je producentom lub organizacjom zajmującym się ich przetwarzaniem. Zużyte baterie mogą być dostarczane do: punktów sprzedaży detalicznej, ich najbliższego otoczenia oraz miejsca dostawy do użytkownika końcowego.

Docelowe poziomy zbierania zużytych baterii stopniowo wzrastają, w zależności od kategorii:

• baterie przenośne – 45% do 2023 roku, 63% do 2027 roku i 73% do 2030 roku,
• baterie LMT – 51% do 2028 roku i 61% do 2031 roku.

Rozporządzenie w sprawie baterii w UE – podsumowanie

Podsumowując, nowe przepisy dotyczące baterii mają na celu zapewnienie ich bezpiecznego użytkowania, skutecznego zarządzania oraz zrównoważonego recyklingu. Stanowią one najważniejszy krok w kierunku bardziej odpowiedzialnego i ekologicznego wykorzystania baterii, wspierając ochronę środowiska i efektywne gospodarowanie zasobami. Zachęcamy zarówno producentów, jak i importerów do możliwie najszybszego zapoznania się i dostosowania do nowych przepisów, gdyż rozporządzenia UE są bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich UE.