19 godzin temu
Już 10 unijnych państw dopuściło do ruchu zestawy European Modular System (EMS) o długości 25,25 m i DMC przekraczającej 60 ton (w niektórych krajach). Wiele wskazuje na to, iż również w Polsce wydłużone zestawy będzie można spotkać na najpopularniejszych trasach. W tym artykule sprawdzamy, na jakim etapie są prace pilotażowe zestawów EMS w naszym kraju.
Spis treści:
- Zalety i wady zestawów EMS
- Grupa PISiL ds. wdrożenia zestawów EMS w Polsce
- Fazy wdrożenia zestawów EMS wg PISiL
- Wymagania dla kierowców zestawów EMS
Zalety i wady zestawów EMS
O zmianach w Dyrektywie 96/53, umożliwiających poruszanie się po drogach UE zestawów większych, niż dotychczas, pisaliśmy w ubiegłym roku w artykule pt. Większe i cięższe trucki, czyli kontrowersyjne propozycje zmian unijnych przepisów. Aktualnie zestawy EMS mogą dopuściły do ruchu niektóre europejskie państwa, ale nie wszędzie posiadają one taką samą specyfikację. Szczegóły prezentujemy w poniższej tabeli.
| Kraj | Dopuszczalna masa całkowita (DMC) | Uwagi |
| Szwecja | Do 74 ton | Zestawy EMS są powszechnie stosowane; od 1 grudnia 2023 r. dopuszczono zestawy o długości do 34,5 m i masie całkowitej 74 ton na wyznaczonych trasach. |
| Finlandia | Do 76 ton | Zestawy EMS są powszechnie stosowane; dopuszczalne są zestawy o długości do 34,5 m i masie całkowitej do 76 ton. |
| Dania | Do 60 ton | Zestawy EMS są dopuszczone do ruchu na wyznaczonych trasach. |
| Norwegia | Do 60 ton | Zestawy EMS są stosowane na wybranych trasach. |
| Holandia | Do 60 ton | Zestawy EMS są dopuszczone do ruchu na wyznaczonych trasach. |
| Belgia | Do 60 ton | Zestawy EMS są dopuszczone do ruchu na wyznaczonych trasach. |
| Niemcy | Do 40 ton | Zestawy EMS są dopuszczone do ruchu, ale z ograniczoną DMC do 40 ton. |
| Czechy | Do 48 ton | Zestawy EMS są dopuszczone do ruchu z ograniczoną DMC do 48 ton. |
| Hiszpania | Do 72 ton | Trwają testy zestawów o długości 32 m i DMC 72 ton. |
| Portugalia | Do 60 ton | Zestawy EMS są dopuszczone do ruchu na wyznaczonych trasach. |
Tabela 1. Wymagania dla zestawów European Modular System w wybranych krajach UE.
Zestaw o długości aż 34,5 m oraz masie 76 ton wydaje się wręcz olbrzymi, ale to właśnie maksymalizacja zwiększa efektywność takich transportów. Do zalet przewozu drogowego, realizowanego z wykorzystaniem zestawów EMS, zalicza się:
- redukcję kosztów transportu choćby 20-30% na tonokilometr,
- lepszą efektywność przewozów, również ze względu na niedobór kierowców (jeden kierowca przewozi więcej towaru),
- zmniejszenie kosztów magazynowania, ponieważ większe partie dostaw pozwalają ograniczyć stany dużych magazynów pośrednich,
- wzrost konkurencyjności przewoźników, którzy w jednym transporcie przewiozą więcej towaru co (w teorii) pozwoli obniżyć stawki przewozowe,
- zmniejszenie emisji CO2 choćby o 10 – 15% na tonokilometr,
- optymalizację wykorzystania dróg, przez zmniejszenie natężenia ruchu,
- poprawę bezpieczeństwa, ponieważ mniejsza liczba ciężarówek na drogach może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka wypadków (brak jednak badań w tym zakresie).
Nietrudno jednak zgadnąć, iż transport drogowy towarów przy pomocy zestawów EMS posiada także liczne wady. Przede wszystkim chodzi o konieczność dostosowania dróg i skrzyżowań do gabarytów tych zestawów. Ich zwiększona dmc może negatywnie wpłynąć na stan mostów i wiaduktów, a parkingi muszą zostać zmodernizowane, aby zapewnić bezpieczny postój dłuższych zestawów.
Problemem są także kwestie bezpieczeństwa, ponieważ długość i masa EMS wpływają na sposób manewrowania oraz drogę hamowania. Powoduje to zwiększone ryzyko na wąskich drogach.
Grupa PISiL ds wdrożenia zestawów EMS w Polsce
Dyskusja, która wywiązała się przy okazji nowelizacji Dyrektywy 96/53, w Polsce koncentrowała się głównie na barierach infrastrukturalnych, które potencjalnie utrudniają dopuszczenie do ruchu zestawów EMS w naszym kraju.
Z tego powodu w maju 2023 roku Polska Izba Spedycji i Logistyki (PISiL) powołała specjalną grupę, której celem jest stworzenie strategii wdrożenia EMS w Polsce. W skład tego zespołu wchodzą przedstawiciele polskich przewoźników drogowych oraz dr hab. inż. Jarosław Brach — ekspert w dziedzinie transportu drogowego.
Fazy wdrożenia zestawów EMS wg PISiL
W efekcie prac grupy PISiL ds. wdrożenia zestawów EMS klasy 25,25 m na polskich drogach powstał kilkufazowy plan, którego implementacja miałaby potrwać około 10 lat. Strategia owa została przekazana do Ministerstwa Infrastruktury oraz Głównego Inspektora Transportu Drogowego. Przewidziano w niej cztery główne etapy, których szczegóły przedstawiamy w poniższej tabeli.
| Faza | Opis |
| Faza 1: Przygotowanie i analiza | Dobór dróg: wybór odpowiednich tras, takich jak autostrady A1, A2, A4 oraz wybrane drogi ekspresowe (S3, S7, S8), które spełniają kryteria techniczne dla zestawów EMS.
– kooperacja z instytucjami: zaangażowanie GDDKiA oraz GITD/ITD w celu wspólnego wyznaczenia sieci dróg i przeprowadzenia kontrolowanych przejazdów próbnych zestawów EMS. – Ocena infrastruktury: identyfikacja punktów krytycznych, takich jak zjazdy, skrzyżowania, ronda, mosty i wiadukty, oraz ocena ich umiejętności obsługi zestawów EMS. – Plan modernizacji: opracowanie planu niezbędnych zmian infrastrukturalnych, w tym przebudowy zjazdów, skrzyżowań, rond oraz wzmocnienia mostów i wiaduktów, wraz z określeniem źródeł finansowania. |
| Faza 2: Testy i pilotaż | Udział przewoźników: zaangażowanie co najmniej 10-20 przewoźników, z których każdy dysponuje około 10 zestawami EMS, do udziału w programie pilotażowym.
– Zakres testów: dopuszczenie ruchu zestawów EMS o długości 25,25 m i DMC do 44 000 kg (lub 48 000 kg, analogicznie do rozwiązań czeskich) na wybranej sieci dróg. – Okres próbny: trwanie fazy testowej przez 2-4 lata w celu zebrania danych dotyczących zużycia paliwa, emisji CO₂, wpływu na infrastrukturę oraz efektywności ekonomicznej. |
| Faza 3: Analiza wyników i rozszerzenie | Ocena wyników: analiza danych z fazy testowej w celu oceny wpływu zestawów EMS na infrastrukturę, środowisko oraz efektywność transportu.
– Stopniowe zwiększanie DMC: na podstawie pozytywnych wyników testów, stopniowe podnoszenie dopuszczalnej masy całkowitej zestawów EMS do 56 000 kg, a docelowo do 60 000 kg. – Rozszerzenie sieci dróg: poszerzenie sieci dróg dostępnych dla zestawów EMS o kolejne trasy spełniające wymagania techniczne. |
| Faza 4: Pełna integracja i optymalizacja | Pełne wdrożenie: dopuszczenie zestawów EMS o długości 25,25 m i DMC do 60 000 kg do regularnego ruchu na wyznaczonej sieci dróg.
– Monitorowanie i optymalizacja: ciągłe monitorowanie wpływu zestawów EMS na infrastrukturę i środowisko oraz wprowadzanie niezbędnych usprawnień w organizacji ruchu i zarządzaniu transportem. – Szkolenia i edukacja: prowadzenie programów szkoleniowych dla kierowców oraz kampanii informacyjnych dla społeczeństwa na temat korzyści i bezpieczeństwa związanego z użytkowaniem zestawów EMS. |
Tabela 2. Fazy wdrożenia zestawów EMS klasy 25,25 w Polsce wg strategii grupy PISiL
Wymagania dla kierowców zestawów EMS
Wspomniany zespół PISiL sugeruje również wprowadzenie specjalnych wymagań dla kierowcy zestawu EMS. Powinien on posiadać minimum 5-letnie doświadczenie w prowadzeniu pojazdów o dużych gabarytach, a w szczególności zestawów naczepowych lub pojazdów o zwiększonej masie całkowitej. Istotna będzie także udokumentowana praktyka w przewozach międzynarodowych.
Kierowcy zestawów EMS cechować powinni się niekaralnością za przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym, a przewoźnicy będą zobowiązani do weryfikacji historii kierowcy pod kątem wykroczeń drogowych. Dodatkowo trucker zestawu EMS będzie musiał odbyć kurs teoretyczny i praktyczny, który obejmować będzie manewry na placu oraz jazdę w warunkach rzeczywistych.
Przewiduje się także wprowadzenie dodatkowych badań lekarskich oraz psychotechnicznych i ograniczenie minimalnego wieku kierowców zestawów EMS (np. w Szwecji i Holandii wynosi on 30 lat), a także dodatkowe szkolenia z pierwszej pomocy, obejmujące także obsługę AED.
